Berichten

Héroïnes romantiques, expositie Parijs

/in /door

Op het Festival du Livre de Paris was de afgelopen dagen de spanning over de op handen zijnde verkiezingsuitslag voelbaar. ‘Stel je voor dat..’, zei iedereen tegen elkaar.
Om aan die dreigende sfeer even te ontsnappen bekeek ik tussendoor een expositie in het Musée de la Vie Romantique, in het 9e. Héroïnes romantiques heet de tentoonstelling. Bloeiende rozen op de binnenplaats, ontluikende blauwe regen, zoetgeurende passiebloemen – hier was de tweede ronde van de verkiezingen ver weg. Hoewel.. ik dacht aan Soumission, Houellebecqs roman waarin juist in dit quartier van Parijs rellen uitbreken na de verkiezingsuitslag die hij in zijn roman verbeeldt.
Maar nee, de zon schijnt, het museum opent net zijn deuren, er staat al een rij voor de minuscule ruimte waarin de kassa zich bevindt. Op de kruip-door-sluip-door route kom je langs een keur van negentiende-eeuwse vrouwen uit de literatuur, de beeldende kunsten en het theater. Sapho, Ophelia, George Sand, heldinnen uit het werk van Chateaubriand en Germaine de Staël, allemaal hebben ze het stof van eeuwen van zich afgeblazen, blij met onze tijd, waarin ze opnieuw in de belangstelling staan. Wie was de beroemde Rachel, die de rol van Phèdre speelde rond 1850? Wie was Flora Tristan ook alweer, over wie onlangs een vuistdikke biografie verscheen? Ik zie een mooi portret van George Sand, een pamflet uit 1848 dat oproept ook vrouwen stemrecht te geven, een schilderij van Anna Boleyn in haar Londense toren. Ik zie hoe Fragonard in 1822 Jeanne d’Arc schilderde op haar brandstapel, ik zie Delacroix die Romeo weergeeft op het moment dat hij zijn dode Julia in de armen sluit.
Zoetsappig of romantisch in de huidige zin des woords is het allemaal niet. Tragische heldinnen, sterke vrouwen op de meest dramatische momenten van hun leven  – dat is wat we zien.

Tot 4 september.

George Sand en Frédéric Chopin: ziek op Majorca

/in /door

In het najaar van 1838 gingen George Sand en Frédéric Chopin op reis, naar Majorca. In Un hiver à Majorque schrijft Sand over die maanden. Ze geeft er de vorm aan van een roman, een reisgids, een persoonlijk reisverslag en een gedeeltelijke autobiografie. ‘Wie niet opgeslurpt wordt door werk of versuft door luiheid’, schrijft ze, ‘is niet in staat lang op dezelfde plaats te blijven zonder te lijden en zonder naar verandering te snakken.’ En ‘omdat we ons toch nergens echt goed voelen in deze tijden, is op reis gaan nog een van de aanlokkelijkste dingen’.

Maar na hun aankomst in Palma valt het allemaal nogal tegen. Het eiland is, tot afschuw van Sand, vergeven van de varkens, waar iedereen op het eiland van leeft. Er is geen huis te krijgen, en als ze een huis vinden is dat ongemeubileerd en wordt hen te verstaan gegeven dat ze die maar uit Frankrijk moeten laten komen. Levertijd een half jaar. Uiteindelijk vinden ze toch een onderkomen bij een baron die zelf net vertrekt. Voor Chopin wordt een vleugel aangevoerd. Maar dan gaat het stortregenen. Dagenlang. Wekenlang. De wind huilt om het huis. Het water stroomt langs de muren. Het huis wordt onbewoonbaar. Chopin wordt ziek, ze beginnen allebei te hoesten. ‘De muren waren zo dun dat de kalk op de muren ging opbollen als een spons. Het huis dat geen open haard had drukte op onze schouders als een jas van ijs, ik voelde me als verlamd. We konden maar niet wennen aan de verstikkende geur van de vuurkorven, en onze zieke bleef maar lijden en hoesten. Vanaf dat moment kreeg de bevolking een enorme afschuw van ons, ze werden bang. Ze waren ervan overtuigd dat we longtering hadden, wat voor die vooringenomen Spaanse artsen qua besmetting even erg is als de pest.’

‘Een rijke arts verwaardigde zich te komen, voor het bescheiden bedrag van 45 francs. Hij verklaarde dat er niets aan de hand was en schreef niets voor. Een andere dokter kwam, maar de apotheek van Palma was zo slecht voorzien dat we alleen maar rotzooi konden krijgen.’ Op een ochtend kregen we een brief van onze huisbaas: we hielden een besmet persoon in zijn huis, wat het leven van zijn familie in gevaar bracht. Hij verzocht ons zo snel mogelijk op te krassen.’

Hoewel het verblijf op Majorca zowel voor Chopin als voor Sand literair en muzikaal een enorm productieve tijd bleek, is het tussen Sand en de inwoners van Majorca nooit meer goed gekomen: ‘Ik zou tien delen nodig hebben om je een idee geven van de lafheid, de mauvaise foi, de domheid en de gemeenheid van dat stomme devote volk, schreef Sand later aan haar vriendin Charlotte Marliani. ‘Goed verhoede dat ik ooit nog een voet in dat land zet’.

Verder lezen: in het hoofdstuk over George Sand, in Zij namen het woord. Rebelse schrijfsters in de Franse letteren (Atlas Contact)