Herpakt de Zweedse Academie zich?

Wie krijgt de Nobelprijs voor Literatuur, op donderdag 10 oktober a.s.? In ieder geval zullen er twee namen worden genoemd, een voor vorig jaar én een voor dit jaar. Bij de bookmakers staan Anne Carson en Maryse Condé op nummer 1 en 2. Maar waarom zou de nieuwe commissie kiezen voor de laureaat van de ‘alternatieve Nobelprijs’ van vorig jaar? Wil de Nobelprijs zijn prestige terugkrijgen, dan bekroont ze geen zanger, en geen Scandinavisch auteur, geen twee mannen. Sinds de oprichting kregen, als ik goed tel, 14 vrouwen de prijs, de rest was man.  Wordt het eindelijk Margaret Atwood? Marylinne Robinson? Of Ngugi Wa Thiong’o, de Keniaanse schrijver die ik deze zomer zingend, op hoge leeftijd de trappen van een theater af zag dansen? Wordt het Olga Tokarczuk die ik een half jaar geleden interviewde in Parijs, en die ik ooit voor het eerst ontmoette toen zij een residentie had in Amsterdam? Wordt het de Roemeense auteur Mircea Cartarescu en zijn bizarre universum vol vlinders en andere metaforen? Of toch Cees Nooteboom, voorgedragen door de KNAW en zijn Vlaamse evenknie? Als er iemand uit het Nederlandse taalgebied in aanmerking komt, is hij het wel, met zijn geweldige, veelvormige en veel vertaalde oeuvre.

De vraag is vooral of het Nobelprijscomité zodanig is hervormd dat de geloofwaardigheid weer kan worden opgebouwd. Geloven we nog in de keuzes, in de capaciteiten, in de onafhankelijkheid van deze commissie? De Franse schrijver Olivier Truc analyseert in zijn recente boek L’affaire Nobel (dat ik nog niet heb kunnen lezen en ik citeer de Figaro): hoe heeft het zover kunnen komen, hoe werd #metoo de Franse echtgenoot van een van de vrouwelijke juryleden fataal?  Wat betekent het voor het imago van Zweden? Zeven keer zouden de namen gelekt zijn. Hoe kon het gebeuren dat de Academie in 1974 twee van haar eigen leden bekroonde? En is het voldoende dat er nu 18 leden zijn, waarvan de helft vrouw, maar waarvan er vier nog niet mee mogen stemmen, omdat de Zweedse koning eerst zijn zegen moet geven? In ieder geval is de regel aangepast dat de academieleden niet kunnen aftreden, waardoor ze tot hun dood, graag of niet, in het Nobelcomité zaten. Het afgelopen jaar zag je voor je ogen hoe de soap zich ontvouwde. Laten we hopen dat de Academie zich herpakt – in het belang van de literatuur.