Over het gewicht van de woorden van Pascal Mercier
In de bestseller Nachttrein naar Lissabon pakt een leraar midden in een les zijn jas van de kapstok en loopt naar het station, om niet terug te keren. De nieuwe roman van de Zwitser Pascal Mercier (1944) draait om net zo’n tot de verbeelding sprekend gegeven: een man hoort dat er een tumor in zijn hoofd zit, hij heeft nog maar kort te leven.
Weken later blijkt de diagnose een vergissing, er zijn twee medische dossiers verwisseld. Inmiddels heeft hij afscheid genomen van zijn zoon en dochter, van zijn vrienden, zijn uitgeverij verkocht, de balans van zijn leven opgemaakt en bij de notaris zijn testament geregeld. Het is wederom een ijzersterk uitgangspunt voor een roman die vragen stelt over leven, tijd, taal, vertalen en schrijven.
Het boek begint als Simon Leyland, de hoofdpersoon, door de paspoortcontrole gaat op de luchthaven van Londen: de laatste keer dat hij, thuis in Triëst, naar zijn pasfoto keek, zag hij nog een man die geen toekomst meer had. Nu begint hij aan een tweede leven, een bestaan dat hij from scratch opnieuw kan inrichten. Wat heeft hij met zijn leven gedaan, vraagt hij zich af, en wat gaat hij doen, nu hij weer in een ‘nu’ en in een ‘later’ kan leven?
Die vragen stelde schrijver Pascal Mercier zich ook als filosoof, publicerend als Peter Bieri. Voor Bieri/Mercier betekent écht zijn, ‘in de tegenwoordigheid leven’, datgene doen, voelen en zeggen wat met je eigen emotionele identiteit te maken heeft, dicht bij jezelf blijven. Wie ‘in de tegenwoordigheid’ leeft is innerlijk vrij, kent geen dwang.
Als de fout is ontdekt en Leyland weer toekomst blijkt te hebben, gaat hij eerst terug naar het verleden, letterlijk en figuurlijk. Hij bezoekt Oxford, de universiteit die hij als student verliet om nachtwaker te worden in een hotel. Daar ontwikkelde hij zijn grote liefde voor taal en vertaalde hij zijn eerste boek. Ieder boek van Mercier is een hymne aan de taal als bron van geluk.
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/24/de-tijd-van-het-begrijpen-breekt-aan-a3987979
