Over de Afscheidskleuren van Bernhard Schlink
Op een nacht sluit de verteller van ‘Kunstmatige intelligentie’ vriendschap met de eenzaamheid. Hij kan niet anders: de volgende ochtend verwacht hij bezoek van een jonge vrouw die iets over zijn leven ontdekt heeft dat hem tot een paria zal maken. Zijn overleden vriend en hij waren de grondleggers van de AI in de voormalige DDR, zijn vriend wilde vluchten naar het Westen, maar de verteller heeft hem verraden en hem later, toen hij zijn gevangenisstraf had uitgezeten, tot medewerker van zijn instituut benoemd. Dat zal allemaal aan het licht komen, de volgende ochtend. Eenzaamheid zal zijn lot zijn. Toch is dat niet het ergste; dat is het feit dat de verteller zijn verhaal over zijn leven moet herzien. In zijn eigen versie heeft hij zijn vriend behoed voor een mislukte vluchtpoging, voor een ongelukkig leven ver van huis en haard. Het woord verraad is nooit in hem opgekomen.
Knap neemt Schlink je mee in het hoofd van deze verteller die je eerst zo sympathiek en zo wijs voorkomt, totdat je stukje bij beetje ontdekt dat hij zijn vriend van wie hij zo hoog opgeeft, verlinkt heeft en bovendien in staat is geweest dat verraad tot aan diens dood voor hem verborgen te houden. Best friends for ever – maar niet echt.
Het is maar één van de negen verhalen uit Schlinks recente bundel Afscheidskleuren. De eerste verhalen zijn sterk, de laatste meer van het genre grote-stappen-snel-thuis. In ieder verhaal gaat het om een afscheid, dat klopt. Maar veel meer nog wordt er teruggekeken op een leven dat tegen zijn voltooiing aan zit. Met het stijgen der jaren dient de tijd voor duiding zich aan, zo illustreert Schlink, die inmiddels zevenenzeventig jaar is. De keuzes zijn gemaakt, de wendingen zijn zoals ze zijn, en nu worden de lange termijnconsequenties zichtbaar. Wat heeft het gebracht, dat overhaaste vertrek uit een gezin, een huwelijk, die snelle breuk met een vriend, die one night stand waaruit een kind is geboren? Hoe leef je verder na een moment waarop je opzettelijk niet hebt ingegrepen terwijl er voor je ogen een misdaad werd gepleegd? Al die afscheidsmomenten worden gekleurd door gevoelens van bitterheid, spijt of woede. Ook als ze jaren later weer uit de krochten van het geheugen naar boven komen. Als het rood, oranje, paars met elkaar vloeken blijven ze de herinnering verzieken.
Verder lezen:
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/07/29/als-de-keuzes-in-een-leven-eenmaal-gemaakt-zijn-a4052913
