Interview met Amitav Ghosh

Op 21 april 1621 viel er een lamp om in het gebouw waar Martijn Sonck, een Nederlandse koloniale ambtenaar, kwartier had gemaakt. Hij bevond zich in het dorp Selamon, op Lonthor, een van de Banda-eilanden. Sonck is met zijn mannen naar het eiland gekomen met de opdracht om het eiland onder controle te krijgen, de inwoners te verdrijven en desnoods te doden. Gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen ligt met zijn vloot voor de kust. De VOC wil het alleenrecht op de handel in nootmuskaat en foelie, specerijen waar men in Europa een fortuin voor betaalt. In die tijd zijn de Banda-eilanden de enige plek ter wereld waar nootmuskaatbomen groeien. Er heerst een gespannen sfeer en als de lamp in het donker omvalt, leidt dat tot angst en verwarring bij de Nederlanders. Er wordt geschoten, Coens soldaten vallen aan, branden dorpen plat, doden inwoners, honderden Bandanezen worden verjaagd of tot slaaf gemaakt.

Zo begint The Nutmeg’s Curse. Parables for a Planet in Crisis. Voor zijn verslag van de gruwelijkheden op Lonthor put de Indiase schrijver Amitav Ghosh, in lockdown in Brooklyn, uit werk van Nederlandse en Indonesische historici. Ghosh is het er in zijn boek niet om te doen de verschrikkingen van de kolonisatie onder de aandacht te brengen, al komt hij er vele malen op terug. Hij zet die in als een brede metafoor voor de toestand waarin de aarde zich bevindt: eeuwenlang is de mens bezig geweest Gaia te onderwerpen, uit te putten en te zo vernietigen. Zoals Coen het hele Indonesische eiland, de nootmuskaatbomen en al het andere niet-menselijke als betekenisloos beschouwde, louter als producten waarmee winst te genereren viel, zo heeft de mensheid Gaia behandeld. Als brute grondstof, stomme, bewegingsloze materie ter vergaring van winst en rijkdom. Dat de nootmuskaatboom of, in bredere zin, de natuur, wel eens een verhaal zou kunnen vertellen, betekenis zou kunnen hebben, kwam in de mens niet op.

Verder lezen

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/24/klimaatfictie-zal-de-manier-waarop-mensen-over-het-klimaat-denken-niet-veranderen-a4093358