Margot Dijkgraaf is literatuurcriticus, schrijver, curator, interviewer, debatleider en ‘ambassadeur tussen Frankrijk en Nederland op het gebied van de letteren’, zoals een Franse ambassadeur ooit zei. Ze schrijft al zo’n dertig jaar over literatuur, voornamelijk voor NRC. Ze publiceerde een aantal boeken over Franse en Europese literatuur, over Hella S. Haasse en Cees Nooteboom. Haar recentste boek is In de voetsporen van mijn grootvader (Atlas Contact, 2021), een autobiografische zoektocht naar haar literaire genen. Daarvoor publiceerde ze Met Parijs pen. Literaire omzwervingen (in samenwerking met fotograaf Bart Koetsier, Boom, 2020), dat de lezer meeneemt naar Parijs, voor wandelingen in de voetstappen van beroemde Nederlandse en Franse schrijvers.
De afgelopen jaren was ze artistiek curator van het gastlandschap in de aanloop naar de boekenbeurs in Leipzig, in een duo met de Duitse journaliste Bettina Baltschev. In opdracht van het Nederlands Letterenfonds, Flanders Literature en de Nederlandse ambassade in Berlijn, organiseerden wij een literair programma op verschillende plekken in Duitsland, waarbij ook andere kunstdisciplines werden ingezet.
Ze woont in Amsterdam, maar is veel in Parijs, elders in Frankrijk, in Duitsland of op een literair festival elders in Europa. Samen met uitgevers, critici, literaire organisaties en partners in het internationale boekenvak organiseert ze in binnen- en buitenland literaire activiteiten, waarbij Nederlandse en buitenlandse kunstenaars en schrijvers met elkaar in gesprek gaan. Als intendant van de campagne Les Phares du Nord organiseerde ze voor het Nederlands Letterenfonds en de Nederlandse ambassade in Parijs, samen met een breed scala aan Franse partners, literaire ontmoetingen en andersoortige debatten in het kader van de culturele, wetenschappelijke en intellectuele uitwisseling tussen Frankrijk en Nederland. De afgelopen jaren was de Nederlandstalige literatuur daarom een aantal keer ‘gastland’ op Franse festivals en stonden veel Nederlandse en Vlaamse auteurs op podia van Franse literaire festivals, van Montpellier tot Cognac, van Lyon tot Bordeaux. Ook initieert ze professionele ontmoetingen van uitgevers, vertalers en andere actieve organisaties uit het boekenvak, zowel in Frankrijk als in Nederland. In september 2021 was de Nederlandse literatuur eregast op het festival Le livre sur les quais in Morges, Zwitserland.
Margot Dijkgraaf vervult een aantal advies- en bestuursfuncties in het culturele veld en is bijvoorbeeld voorzitter van de Vrienden van Stichting Writers Unlimited/Winternachten, nadat ze vier jaar festivalvoorzitter was geweest. Ze was tien jaar vice-voorzitter van de Stichting Praemium Erasmianum en bestuurslid van de Stichting Libris Literatuur Prijs en de Jan Hanlo Essayprijs. Ze zit in de adviesraad van de Central and East-European Book Publications Committee en was lid van het Programme du Perron. Ze was jurylid bij onder andere de AKO, Opzij, Librisprijs en Nederland vertaalt. Afgelopen jaar was ze opnieuw jurylid voor de Libris Literatuurprijs.
Sinds tien jaar jureert ze voor de prix des Phares du Nord.
Ze is de initiatiefnemer van de Europese Literatuurprijs, de prijs voor Europese vertaalde literatuur (voor schrijver én vertaler), die inmiddels toonaangevend is geworden. Ze zit in het comité van aanbeveling van onder andere het Europees Jeugd Parlement en het Kenniscentrum Frankrijk-Nederland. Ze co-organiseerde en co-modereerde meer dan tien jaar de European Literature Night, de jaarlijkse activiteiten rond de Europese literatuur, georganiseerd samen met EUNIC; en co-organiseert met Jesse van Amelsvoort de State of the European Literature, in samenwerking met de UvA/geesteswetenschappen.
Ze studeerde Frans in Amsterdam en Parijs, communicatiewetenschap in Utrecht en werkte bij diverse literaire instellingen. Van 2002 tot maart 2007 was ze directeur van het Centre Français du Livre bij het Maison Descartes in Amsterdam. Van 2007 tot 2014 leidde ze het Academisch-cultureel centrum SPUI25 in Amsterdam. Ze startte met dit nieuwe podium in Amsterdam en werd er de eerste directeur. Vanaf 2014 werkte ze voor de Nederlandse Ambassade in Parijs en de Akademie van Kunsten in Amsterdam. Voor de Openbare Bibliotheek in Amsterdam organiseerde ze verschillende reeksen met internationale schrijvers en een serie Boek & Spelen (schrijvers en acteurs). ze wordt door vele culturele organisaties in binnen en buitenland gevraagd als spreker en moderator in het Nederlands, Frans, Engels en Duits. Ze heeft een breed cultureel/literair internationaal netwerk.
Ze schrijft voornamelijk voor NRC, maar ook voor De Groene Amsterdammer, de Nederlandse Boekengids en andere media. Ze schuift regelmatig aan bij radio- en tv-programma’s en bespreekt allerlei onderwerpen in het radioprogramma van Chazia Mourali, getiteld Goed Ingelichte Kring. Ze zat in het panel van Zeeman met boeken op televisie en presenteerde Lezenetcetera, het journalistieke boeken- en cultuurprogramma op de regionale televisiezender AT5. Ze had een wekelijkse culturele column op radio France Culture, werkte mee aan vele radioprogramma’s in Nederland en in het buitenland. Ze leidt debatten, doet openbare interviews in binnen- en buitenland en geeft lezingen en leesclubs over literatuur. Daarnaast adviseert ze ad hoc festivals en andere instellingen, zoals de Akademie van Kunsten/KNAW in Amsterdam, op het gebied van literatuur en cultuur.
Ze interviewde honderden Europese en niet-Europese schrijvers ergens op een podium (en voor NRC) – iets wat ze nog steeds met veel plezier doet.
Voor een overzicht van haar boeken, zie de betreffende pagina van deze site.
Momenteel werkt ze aan een boek over Germaine de Staël, de Frans-Zwitserse schrijfster, filosofe, journaliste avant la lettre, politica achter de schermen, en de enige vrouw voor wie Napoleon echt bevreesd was.
In 2001 benoemde de Franse staat haar tot Chevalier des Arts et des Lettres.
In maart 2009 werd ze benoemd tot Chevalier de la Légion d’honneur.
Op 20 september 2021 reikte de Academie De Gouden Ganzenveer haar de Gouden Ganzenveer 2021 uit ‘vanwege haar grote rol als een sensibele en erudiete ‘ambassadeur van de letteren’, die verankerd is in Nederland, maar haar blik naar buiten richt.’
https://www.goudenganzenveer.nl/
(foto: Cyril Marcilhacy)
