Fototentoonstelling van Michel Houellebecq: Before landing
Before landing heet de fotoexpositie in het Pavillon Carré de Baudouin, in het 20e arrondissement van Parijs. Ver weg van de hippe galeries en van de grote musea toont de mairie van het meest multiculturele deel van de Franse hoofdstad, in een oude ‘folly’ foto’s van Frankrijks meest omstreden schrijver.
Sinds Lanzarote en vooral sinds zijn roman La carte et le territoire was duidelijk dat Houellebecq gefascineerd wordt door het landschap, dat als het ware een personage vormde in zijn laatste roman.
De hoofdpersoon van La carte et le territoire is een beeldend kunstenaar, Jed Martin, een nogal contactgestoorde buitenstaander zonder veel vrienden, een man die in alle opzichten verwant is aan Houellebecqs eerdere personages. Zijn vroege werk op de kunstacademie en in de jaren erna bestaat uit het maken van 11.000 foto’s van gebruiksvoorwerpen, een ‘hommage aan de menselijke arbeid’ en een poging tot een ‘volledige catalogus van door de mens gefabriceerde objecten in het industriële tijdperk’. Jeds moeder pleegde zelfmoord toen hij nog een kind was. Een keer per jaar, op oudjaar, zoekt hij zijn bejaarde vader op, een architect en succesvol ondernemer die even buiten de stad woont. Na het bericht van het overlijden van zijn grootmoeder reist Martin naar het platteland, de Creuse, waar ze woonde. Hij koopt een Michelinkaart om de route te bepalen en raakt in vervoering van deze wegenkaart. Deze ‘esthetische openbaring’ leidt tot zijn volgende fotografische project en zijn doorbraak als kunstenaar. Satellietfoto’s laten slechts een ‘groene soep’ zien in tegenstelling tot zijn eigenzinnige foto’s van de Michelinkaarten. ‘Het platteland wordt trendy’, merkt de verteller op – een rode draad in de hele roman. De titel van zijn eerste expositie, gesponsord door Michelin, luidt ‘De kaart is interessanter dan het territorium’. In zijn epiloog vergast Houellebecq ons op een toekomstvisie, een jaar of 20 verder in de tijd. De globalisering heeft ons gedwongen terug te keren tot het pre-industriële tijdperk, Europa wordt weer agrarisch. Frankrijk heeft alleen nog zijn ‘hôtels de charme, parfums en pastei’ te bieden,’ wat men levenskunst noemt’. In de geest van 19e eeuwse socialistische hervormers, zoals Fourrier en William Morris worden kleine ambachten en lokale produkten weer opgepakt. Nieuwe generaties gaan weer respectvol met geld om, keren terug naar zeden en gewoonten uit vroeger tijden.
Het zijn aan deze roman verwante foto’s die je aantreft op de fototentoonstelling in Parijs: koeien in een weiland, echte en keramieken, duistere bossen, mistige meren, maar ook een hele serie foto’s van affiches van Frankrijk op zijn smalst: kaas, stokbrood en folklore. Sommige foto’s beslaan een wand van een meter of vijftien en zijn worden afgewisseld met citaten uit zijn werk. Een fabriek van Camembert. Foto’s genomen vanaf grote hoogte, net zoals de Michelinkaarten gefabriceerd moeten zijn. Foto’s gemonteerd in foto’s. Tekst gemonteerd in tekst. Een video die laat zien hoe Frankrijks industrieel erfgoed staat te roesten.
De laatste decennia van zijn leven wijdt Jed Martin zich aan een kunstproject van lange adem. Jarenlang filmt hij de natuur, daarna kiest hij voor industriële voorwerpen wier afbraak hij met chemische middelen versnelt. Vervolgens legt hij die opnames over elkaar heen. Het leidt tot hypnotiserende beelden waarin de voorwerpen verrotten, in elkaar schrompelen, verdrinken in de lagen van de vegetatie. Ashes
to ashes. Terug naar de natuur. Niets is vergankelijker dan de mens. Niets wat de mens heeft voortgebracht is blijvend van aard. Frankrijk is wel mooi, maar het verandert in een museum. Frankrijk als natie doet er niet meer toe in de wereld.
to ashes. Terug naar de natuur. Niets is vergankelijker dan de mens. Niets wat de mens heeft voortgebracht is blijvend van aard. Frankrijk is wel mooi, maar het verandert in een museum. Frankrijk als natie doet er niet meer toe in de wereld.
Tot 31 januari
http://www.carredebaudouin.fr/2014/10/michel-houellebecq-before-landing/
