Apocalypse bébé

15 jaar geleden verscheen Baise-moi (in het Nederlands vertaald als Genaaid), een boek dat een schandaal veroorzaakte vanwege de aaneenschakeling van perverse seks en geweld dat Virginie Despentes over haar lezer heenstortte. Over de gelijknamige film raakte men het niet eens: kunst of pornografie. Lang was de naam van Despentes synoniem met brute sex en geweld door vrouwen, die met kalashnikovs niet alleen verkrachtende mannen om zeep hielpen, maar hun agressie ook botvierden in chique tearooms vol dames op leeftijd. In latere romans, zoals Teen spirit (Grasset, 2002), luidde de schrijfster en cineaste de noodklok voor de verpeste, verwende jeugd in de Parijse jetset.
Dit najaar verscheen van haar Apocalypse bébé, een dikke roman die momenteel voor maar liefst drie grote literaire prijzen is genomineerd. Despentes, inmiddels 41, gaat door op het ingeslagen pad en heeft zich inmiddels ontwikkeld van een razende jonge vrouw tot een boze rijpere vrouw, van een schreeuwende, protesterende, vloekende pen tot een vaardige, rustigere maar niet minder indrukwekkend felle plume. De jeugd ontspoort, is haar thema, doe er wat aan! is haar boodschap. En dan heeft ze het niet over de kinderen die opgroeien in achterstandsgezinnen, in de banlieues, maar over de tieners uit goede, welvarende, intellectuele gezinnen, met teveel geld en te weinig aandacht. Kinderen met dure kleren, altijd het nieuwste mobieltje, de laatste ipod, maar zonder ouder die grenzen trekt, luistert en verbiedt.
Hoofdpersoon in Apocalypse bébé is de zestienjarige Valentine, dochter van een schrijver die naar zijn zin veel te weinig in de belangstelling staat, en een vrouw die haar en haar vader op jonge leeftijd heeft verlaten en sindsdien geen contact meer met haar wil. Ze groeit op onder de scepter van een bemoeizuchtige oma, haar stiefmoeder die ze haat en haar vader die geen moment werkelijk aan haar denkt. Despentes laat zien wat tot voor wanhoopsdaden een dergelijk meisje, rijk maar doodeenzaam en emotioneel verwaarloosd, in staat is.
Dat doet ze knap en meeslepend. Valentine verdwijnt, de familie huurt twee vrouwelijke detectives in om haar op te sporen, wat volgt is het relaas van die speurtocht. Je ziet de film zich voor je ontrollen, waarbij ook de twee detectives een mooi gezicht krijgen. Alle mogelijke milieus laat Despentes de revue passeren: jonge racisten, extreem-rechtse punkers, kloosterzusters, gewelddadige nihilisten, lesbiennes en giechelende schoolmeisjes. Geweld, pillen en verkrachting zijn nog steeds elementen in Despentes’ universum. Maar je gaat mee, als lezer, ze raakt je.
Van mij mag Apocalypse bébé in november een mooie prijs in de wacht slepen.